Santillana is een mega-touristisch stadje, maar als je binnenloopt begrijp je meteen waarom. We liepen dwars door alle toeristen, gewoon omdat pelgrims de kortste weg naar god moeten nemen.
Bij de kloostermuur begon ons hart al te kloppen en het mijne sloeg ook een paar keer over. Ik had zoveel mensen aan de telefoon gehad, en dan de dagen en data in het Spaans, en twee dagen vooruit, het zou toch niet dat ik van alles door elkaar had gehaald...?
Het meisje dat ingewerkt werd zocht lang. Maar mijn naam stond op de lijst. Het allermooiste was dat we ook nog een kamertje voor ons alleen hadden. Stapelbed.
Het klooster was een droom. Gigantische tuin met lavendel, groenten, overal lange tafels onder vijgenbomen of dichter bij het huis.
Gita vertelde over het grote bord op haar kamer waarop stond dat je bij een ontmoeting een ander blijer/rijker moest achterlaten dan je hem gevonden had. Zo passend voor haar, ze was er blij mee, een schoolvoorbeeld van synchroniciteit. Bij een ander hing de tekst: To love is to find your happinez in the happinez of others. Ook voor hem veelbetekenend.
Ik zei dat bij ons niets hing. Volgens de pelgrim kon dat niet, elke kamer had zo’n bord en je kon het ook niet over het hoofd zien. Maar dat had ik volgens hem blijkbaar gedaan. Ik weet dat mijn opmerkingsvermogen groot is, maar begon toch te twijfelen. Ik was zo moe geweest bij binnenkomst.
‘s avonds op de kamer bleek er wel een white board te hangen: maagdelijk wit. Ik ben er bijna. Ik mag er zelf een achterlaten.
Don’t quit before the miracle.

P loopt altijd harder dan ik, dus ik krijg genoeg tijd om zijn outfit te bestuderen. Die bestaat uit een zonnehoed die zich gedraagt als een cowboy-, een overhemd met lange mouwen en een lange broek. Het overhemd is een interessante. Volgens P is het een richtinggevende. Hij heeft hem te klein gekocht.
En inderdaad, hoe verder we vorderen hoe meer ruimte het lijf krijgt.

Op de een of andere manier moet je op de Camino klaar zijn om dingen handiger, efficiënter, beter aan te pakken. Ik herinner me mijn eerste Camino met een geleende rugzak. Ik geloof dat ik pas na een week ontdekte dat die gespen had waarmee ik de hele boel losser kon doen. Ik zal nu niet over de boodschap hebben die je daaruit kan halen, maar het geeft toch te denken.
Deze reis was het mijn telefoon die blijkbaar een boodschap had. De eerste dagen hing die in een apart tasje aan mijn rugzak tegen mijn been te slingeren. Niet prettig. De volgende fase was dat het strakker hing. Maar nog niet handig, want veel te veel gedoe om hem eruit te halen en een foto te nemen. Toen liet ik het tasje weg en propte het tussen mijn heupriem en mijn buik. Zweterig en veel te veel risico om te verliezen, en dan heb ik het nog niet eens over hoe ik eruit zag, maar ik liep toch nog twee dagen zo rond. Intussen hadden P en ik hele gesprekken over hoeveel handiger de zakken en mogelijkheden van een rugzak zouden kunnen, al had hij wel een opbergmogelijkheid in zijn heupriem. Ik vond die van mij verre van praktisch, hetzelfde gold voor de rok die ik aanhad (het is een broek, alleen door een extra lapje stof aan de voorkant lijkt het een rokje, heb ik al 5. jaar). Waarom die geen zak had?! Het was toch een wandelbroek?
Vanmorgen ontdekte ik de achterzak.

De herberg in Boo had goede recensies, maar zo goed was het allemaal niet. Twee wc’s voor 20 mensen en 1 douche. We kregen wel een handdoek en ontbijt. Al was de handdoek dezelfde middag alweer van onze bedden gepakt, we mochten blijkbaar niet de volgende ochtend douchen of iets anders met water doen. De wc’s hadden geen wc-borstel, dus het was een wonder dat ze zo schoon waren. We sliepen in het bijgebouw. Was alleen pech als je in de nacht naar de wc moest. Dan moest je naar het huis, de sleutel pakken die boven de voordeur hing en dan daar naar binnen, waar je je dood schrok van het licht dat automatisch aanging
Wc-papier hielden ze ook maar voor de zekerheid karig, gelukkig zag ik net op tijd dat er nog maar een velletje hing. Maar als pelgrim mag je niet zeuren, dus dit heb ik allemaal niet geschreven. En ik word vast een beter mens.
Om 06.45 stonden we op en liepen naar de trein omdat het eerste stuk blijkbaar niet echt de moeite waard was. Op het perron ontmoetten we John, een Australische Amerikaan die regelmatig in Hilversum was voor zijn werk en in het hotel tegenover mijn woonboot verbleef. We liepen samen op en stopten op een gegeven moment voor koffie. Hij ging bestellen. Ik wilde aqua con gaz en koffie. Hij kwam terug met een leeg glas. Het meisje had waarschijnlijk con glass verstaan.
Hij liep weer naar binnen, met het lege glas en de juiste woorden in zijn hoofd. Maar blijkbaar was dit een ingewikkelde dag voor hem. Of wij jus d’orange in onze koffie wilden? Dat was hier gebruikelijk. Ik dacht eerst van wel, altijd leuk om nieuwe dingen te proberen, en van de Wizard leerde ik ooit koffie met baileys drinken in de ochtend. Maar toen ik me even voortelde hoe koffie met jus zou smaken, zag ik er toch vanaf. P dacht daar hetzelfde over. Het meisje kwam met het blad met onze koffie. Ernaast stonden kleine glaasjes jus. Ik vroeg voor de zekerheid of het niet het gebruik was om die erin te gooien. Ze schudde haar hoofd om zoveel gekkigheid.

Het is gebruikelijk om pelgrims ‘Buen Camino’ te wensen. Hier op de Norte minder frequent dan op de Frances, maar toch. Ik wachtte twee dagen, toen liepen we langs een oude vrouw die in een garage stond en ons een buen camino wenste. Het was de eerste en ze zei het zo ongelofelijk lief. Het is alsof iemand je een mooi leven wenst, met alles erop en eraan. Een behouden vaart.
Later op de route gebeurde het vaker. Het mooiste nog waren de jonge meisjes op het strand die naar ons toe kwamen rennen. De oudste (ca. 10) stopte zo’n tien meter voor ons, ‘Buen camino!’ schreeuwde ze. Wij riepen ‘Gracias!’ Meteen erachteraan kwam het tweede meisje (ca. 8), ‘Buen camino!’ Wij schreeuwden ‘Gracias!’ En niet minder enthousiast hetzelfde toen het laatste meisje (ca 6) ons bijna had bereikt en ons hetzelfde wenste.

We dachten om we doen rustig aan morgenochtend, lekker douchen, ontbijten, boot naar Santander. We hoefden maar 17 km. We liepen een half uur naar de boot, wachtten een half uur, zaten twintig minuten op het water, dronken koffie aan de overkant (Santander) en begonnen aan een saai traject langs de weg. Dat werd er niet beter op. Maar het was oke, want dit was onze rustdag.
Tijdens lunchtijd kreeg ik contact met W die wilde weten waar we liepen. De locatie die ik stuurde was goed nieuws, want er was een heerlijk restaurant binnen handbereik waar hij in 2018 lunchte. Het bleek tijdelijk gesloten.
Ik wachtte rustig af. Toen W en ik het begin van de Camino del Norte (2018, hij liep door) deden, zocht hij tegen lunchtijd de beste plek uit om te eten, wat altijd meer dan geweldig was. Ik vermoedde dat hij nu even grondig research deed, en ja hoor, binnen no time had ik een adres in mijn telefoon waar we heen konden gaan. Omdat het leven te kort is voor kebab.
Het restaurant zag er niet uit, aan een winkelcentrum geplakt, kunstgras op het terras, maar een rij mensen voor de deur. Een goed teken. Het bleek vol, maar we mochten wel op het terras. De keuze bleek weer superb, laat dit aan W over. Eigenlijk is hij mijn persoonlijke trip-advisor.

Dit was weer de camino waar ik verliefd op werd. De route ging hoog over de kliffen, zee in de diepte, een smal pad, eindeloos uitzicht. De aarde was zo droog dat er in het midden van het pad een scheur liep. P vroeg zich af of dat niet kon afbreken. Ik dacht van wel, maar niet op deze dag. Nog geen kilometer later zagen we het bord met de waarschuwing. Alleen voor Spaanstaligen. Toeristen die de afgrond indonderen is blijkbaar niet zo’n ramp.
In de ochtend hadden we twee oudere mannen (60 en 70+) ingehaald en die kwamen weer langs. Nu niet meer naast elkaar, de jongste vloog langs ons terwijl wij op het randje van de afgrond onze benen even rust gaven. De tweede kwam wat later langspuffen. Bij hem kreeg ik een voorgevoel dat ik moest vragen of hij een plek had om te overnachten. Hij bleek totally British te zijn - wat hou ik toch van die aardappel - en had inderdaad een slaapplek en de nacht daarvoor waren ze helemaal alleen geweest. Het was allemaal heel makkelijk. Dat begreep ik, want ik vermoedde dat hij gewoon van tevoren had geboekt. Dat bleek zo te zijn en niet alleen dat, hij had zelf niets gedaan, zijn vriend Jim had alles uitgestippeld en gereserveerd. Maar toch. Pelgrims die het lukt in deze tijd ergens helemaal alleen te verblijven en dat ook nog op de originele route, die moest ik uithoren.
We liepen samen op, ik liep achter hem en vroeg of hij plezier had van zijn wandelstokken. Ze hingen op zijn rugzak met de prijs er nog aan. Hij had er niets mee, het was om zijn vriend Jim stil te krijgen. Ik begon een steeds beter beeld te krijgen van de verhoudingen.
Even verderop zat Jim, donkere zonnebril, doek om zijn hoofd geknoopt (zeeroverslook), oorbel. Hij begon meteen over de stokken. Had alles gehoord. Maar onze vriend vertelde ons overnachtingsprobleem en we kregen meteen het adres waar zij zouden overnachten. Ik belde. Het was hetzelfde liedje.
Jim tipte nog een paar sites, zij liepen door, wij gingen even een rondje bellen. Zie blog van gisteren.
Na te vaak nul op het rekest liepen we door. Dat lopen veranderde in strompelen, van mij dan, P loopt als een jonge god, met ook nog een deel van mijn bagage om mij te ontlasten.
Op het strand deed ik niet eens mijn schoenen uit, hoewel ik bleef twijfelen. Maar het idee ze weer te moeten afdrogen en op een of andere manier weer te laten passen, schrok me zo af dat ik het voor lief nam dat ik bij elke stap zand schepte.
In een deprimerend surfoord zaten we op een bankje achter de tourist information, die ook niets voor ons konden doen, behalve medelijdend kijken en een boekje vol adressen geven om te bellen. Wat ik dan ook braaf deed. Zie vorige blog.
Het bemachtigde hotel lag een half uur terug op de route. Aan de rand van een nieuwbouwwijk waar je normaal niet dood gevonden wilt worden. Wij kusten het bordes. Deden onze schoenen uit en crashten op het schone bed. Het bad liep langzaam vol. Onze geesten ook.

We stonden op met een plan. Vroeg weg, zorgen dat we om drie uur bij de vieze herberg waren die op dat moment opende (hij was niet te reserveren) en dan hadden we in ieder geval een bed. Later op de dag zouden we nog wel wat rond bellen voor een schoner bed. Betekende wel dat we 30 km moesten lopen als ik per se de mooie route wilde. Dat wilde ik.
Om de anderen niet te storen, scharrelden we in het donker onze spullen bij elkaar. In de hal ontdekte P dat hij zijn handdoek al was verloren. Die bleek in de kamer aan een stoel vastgehaakt. Toen was hij zijn plastic zak met van alles kwijt. Ik dacht: ik ga niet weer die kamer in om te zoeken. Dus wachtte even met een oplossingsgerichte actie. Dat kwam goed uit want hij vond de zak. We konden beginnen. Om 07.15 liepen we weg.
Om 07.45, 08.15, 08.45, 09.15 en om 09.45 hadden we enorme zin in koffie en tortilla. Om 10.00 uur lukte het. Dat is dan meteen alsof je in een hemel bent beland, ook al is die een in de kantine van een camping.
De route liep over de kliffen van de kust en was wonderschoon. Maar hij duurde langer dan gepland, dus stopten we om te bellen. Geen resultaat. Toch maar ons oude plan, Santander, vieze herberg, misschien trok die weinig mensen. We moesten eerst nog eindeloos door langs het strand, daarna kwam een boot die ons naar Santander zou brengen en vanaf daar door de stad naar de herberg. Ik was inmiddels aan het strompelen. In Somo besloten we weer een rondje te gaan bellen. Achttien keer dezelfde vraag. Achttien keer hetzelfde antwoord. Toch maar naar Santander, vanaf daar waren er meer bussen om ons het binnenland in te brengen. Toen kwam een berichtje op mijn telefoon. Er was plotseling plaats vrijgekomen in een hotel, of we nog wilden? Ik wist niet hoe snel ik die vrouw moest bellen om te zeggen dat we haar eeuwig dankbaar waren. Ook al betekende dat een half uur teruglopen. Ze vond het allemaal best. Ik hoefde me geen zorgen te maken. De kamer was van ons.

De eerste nacht op slaapzaal beviel P best. Hij was als eerste in slaap. De rest van de zeven mensen leken niet te bestaan. Ik hoorde niemand ademen. De narcist lag waarschijnlijk op de andere kamer.
De volgende ochtend vertrokken we om 07.00 uur, over de berg, steil omhoog. De zon kwam langzaam door, we keken vanaf grote hoogte uit over de zee en waren gelukkig.
Later volgde een oersaai stuk, lang, langs eindeloos veel campings en vakantiehuisjes, een rechte weg, ook nog langs de Guardia Civil, hoge muur, kwam geen einde aan. Tot we aan het einde van de baai de berg op moesten. We kwamen ongeveer 1 km per uur vooruit. Zo steil. Maar prachtig uitzicht. Toen moesten we diezelfde berg ook nog af. Mijn knieën zijn niet de beste, en ondanks stokken was dat toch geen pretje. Des te louterend was het toen ik uiteindelijk aan de andere kant op het strand stond, mijn schoenen uittrok en bijna een uur met blote voeten door het water kon.
In de herberg van Noja stond een vrouw voor ons te panieken dat er 40 km verderop geen plek te krijgen was. Wat moest ze doen? Niets, antwoordde de jongen looig, drukke tijd... Maar voor haar volgende stop in Santander kon hij wel advies geven. Probeer de herberg Martines. Ik onthield de naam. Op internet zagen we dat de recensies verschrikkelijk waren, vies, lawaaiig, weinig ruimte, te duur voor wat je krijgt. Maar goed. Dat was morgen pas. We moesten eerst hier in Noja een bed zien te bemachtigen.
De herberg was vol. We gingen naar het cafe tegenover en ik belde 11 overnachtingsmogelijkheden. Allemaal in het Spaans. Dat was het enige leuke. Verder geen geluk. De barman had geen advies, zijn kamers zaten ook vol. Deze dagen waren het ergste want er was ook nog eens een bloemenfeest aan de gang. Duurde drie dagen. Tot en met maandag zou er zeker niets te krijgen zijn. We moesten het binnenland in. Daar hadden we kans. We bestelden nog maar wat wijn.
Toen kwam de jongen van de receptie van de herberg op het terras zitten. Ik vertelde hoe moeilijk het was. Hij knikte en ging mensen die gereserveerd hadden bellen om te vragen of ze nog kwamen.
Binnen tien minuten was hij terug. Er was plek in de herberg.

Op twee grote rotsblokken aan de kant van het pad dat over de kliffen liep, belden ik weer ik weet niet hoeveel herbergen en hotels. P ging meedoen. Na de eerste Engelse zin: ‘Hello, can I speak English?’ werd de hoorn erop gegooid.

Beng, daar was de eerste goeroe. Hij zat op de stoep van de herberg met drie jonge vrouwen om zich heen. Ik spitste mijn oren toen ik hem hoorde zeggen: ‘This is what I love about the camino. I give all this for fee! I hate it to say: this is my profession, you have to pay for it. I give it all! For free!’
De vrouwen reageerden dankbaar en afwachtend voor wat er allemaal komen zou.
Hij was coach. Vanmiddag zou hij nog een coachgesprek voeren met een stel dat polyamoreus wilde worden. Ja, gelukkig wilden ze het allebei, maar het was wel een heikel onderwerp. Want je zat zo in de problemen als de wens vlees geworden was.
Maar terug naar zijn kennis. Die coachings waren niet spiritueel, als iemand hulp nodig had op seksueel gebied, belden ze hem. Dat was duidelijk. Maar er waren ook coachings die heel anders waren.
Hij haalde even de dierenriem erbij.
Steenbokken, bijvoorbeeld, die waren niet geinteresseerd in verandering. Als je tegen een steenbok zei: morgen kan je dit veranderen, dan nog zouden ze het niet doen.
Ik keek naar de jonge meiden. De stilte viel zelfs de goeroe op.

Door ervaring wijs geworden probeerde ik een herberg te reserveren. Daar deden ze niet aan. We moesten maar zorgen dat we rond twaalf binnen waren, dan zou er nog wel een bed over zijn. 17 bedden in totaal. Niet geheel geruststellend. 
Om er op tijd te geraken stonden we om half zeven op, zochten in het donker onze spullen bij elkaar - misschien was t toch handig geweest om te wisselen van kamer - en vertrokken om zeven uur. Het was net licht. De straten schoongemaakt. 
Eerst op weg en dan pas ontbijten. Een fijn calvinistisch gebruik. Het eerst verdienen. 
Dat ontbijt vonden we na twee uur lopen, maar de tortilla is dan ongeëvenaard. En door.
Na 25,5 km, 2,5 uur te laat, strompelde ik de herberg binnen. God bestaat, in ieder geval op dat moment. Er waren nog eindeloos veel bedden over, warm water in de douche, een wasmachine tot onze beschikking en een mooi dorp, Hazas, om te crashen. 

In 32 graden liepen we langs de snelweg de heuvel op. Toch tevreden dat ik iig kon zeggen dat ik geen stap had overgeslagen.
Na 7km waren we vol vertrouwen dat we wel een plek in een herberg zouden vinden. We vroegen bij drie hotels of we terechtkonden, maar volgens de mensen was t absoluut onmogelijk in deze tijd. En de herberg voor pelgrims was voorgoed gesloten.
Uiteindelijk probeerden we het enige hotel met slechte recensies. Bed bugs. Maar dat was in 2019.
De prijs was inmiddels met 20 euro gestegen, maar we konden wel een kamer krijgen. Het zag er schoon uit. Prima kamer. Maar toen hadden we nog niet ontdekt dat we geen stroom hadden.

We scheurden over de snelweg en ik maakte nog snel een foto van de bushalte waar ik in 2018 stopte, terwijl W doorliep. De vrouw naast ons zocht op welke bus we moesten nemen, het betekende 20 minuten wachten. Tijd genoeg om P gelijk te geven.
We vonden allebei dat het leuker was om op precies dezelfde plek te beginnen. In de bus zat een man die ons vertelde dat het gekkenwerk was om met deze ongekende hitte te gaan lopen. Wij vonden dat hij gelijk had en stapten uit bij de stop- en beginplek.
W had verteld dat het een geweldig mooie route was. Maar wij vroegen ons af waar die dan precies liep, want wij liepen langs de snelweg de berg op die we net met de bus naar beneden hadden genomen. Niks mooie paden over rotsen en de zee in de diepte naast ons. Het enige voordeel was dat ik bewijsmateriaal kon verzamelen.

We vlogen op Bilbao, namen de bus naar het grote busstation om daar over te stappen op een andere, richting Castro Urdiales. Op een bord zag ik dat we nog drie minuten hadden, dus rende ik erheen, over mijn schouder roepend dat we konden kijken of we een kaartje in de bus konden kopen. P wilde liever rustig kijken, maar ik gaf hem de kans niet.
Ik begreep dat we moesten overstappen en was erg tevreden dat we niet een half uur moesten wachten. Totdat de bus keihard voorbij de plek reed waar we wilden beginnen.